Oceany stanowią 71% powierzchni kuli ziemskiej i mają istotne znaczenie w produkcji tlenu, wody, która krąży w atmosferze, a …
Po krótkiej zimowej przerwie wracamy na wasze ekrany. W kolejnym odcinku na temat metod badań prowadzonych z pokładu statku Oceania dowiecie się o aparacie pozwalającym pobierać próby wody z określonej głębokości. Opowiada Tomek Kijewski z IOPAN.
Skąd się wzięły leki w morzach? Czyżby oczyszczalnie ścieków nie działały? Jakie to leki i czy można je usunąć? Jak wygląda w tym kontekście nasze Morze Bałtyckie? O bardzo poważnym, a wciąż słabo poznanym problemie farmaceutyków w wodzie, opowie Aleksandra Koroza z IOPAN.
Model rodziny w przyrodzie może wyglądać bardzo różnie, w zależności od gatunku czy od warunków środowiskowych. Dziś trochę o temacie, który może być dla niektórych tabu… o seksie wśród ryb 😉 Wiele gatunków ryb ‘swobodnie’ podchodzi do tematyki płci biologicznej. Jak bardzo swobodnie, dowiecie się od Tomka Kijewskiego z Instytutu Oceanologii PAN.
Z pewnością słyszeliście o broni chemicznej zatopionej na dnie Bałtyku w wyniku demilitaryzacji Niemiec. Jak to się stało, że w ogóle się tam znalazła? Jak wiele ton zalega w głębinach naszego morza? Czy korodująca broń stanowi dla nas i dla środowiska morskiego zagrożenie? Opowiada Jacek Bełdowski z IOPAN.
Zapewne przechadzając się plażą nad morzem nie raz widzieliście wyrzucone na brzeg rośliny przypominające trawę. W tym odcinku dowiecie się trochę o tym czym te rośliny są, dlaczego są ważne dla ekosystemu i jak je rozpoznawać. Posłuchajcie Dominiki Wojcieszek z Akwarium Gdyńskiego.
Zachmurzenie nad Bałtykiem jest najsilniejsze właśnie w grudniu. Zdalne metody pomiarów warunków w wodach Bałtyku (np. temperatury wód, czy zachmurzenia) z wykorzystaniem satelit jest wtedy problematyczne. O systemie SatBałtyk opowiada Tymon Zieliński. Dzięki temu projektowi, realizowanemu przez Instytut Oceanologii PAN oraz inne instytucje naukowe, możecie dowiedzieć się choćby tego, czy temperatura wód powierzchniowych Bałtyku jest odpowiednia dla kąpieli. Link do strony Satbałtyk znajdziecie TU.
Czy snuliście się kiedyś po plaży w poszukiwaniu bursztynu? Jeśli tak, zobaczcie ten krótki film. Iza Kotyńska-Zielińska z Today We Have dostarcza cennych porad, jak rozpoznać prawdziwy bursztyn, czyli nasze bałtyckie złoto 🙂
Bałtyk jest morzem płytkim, ale posiada również swoje głębie, które kryją swoje tajemnice. Rąbka tajemnicy uchyli nam Basia Oleszczuk z IOPAN opowiadając nam o skarbach i zagrożeniach ukrytych w głębinach naszego małego morza.
Wiele osób dalej zaskakuje informacja, że w Bałtyku spotkamy krewetki. Jest ich aż 5 gatunków! Jak je rozpoznać, jak są zbudowane, skąd się u nas wzięły? Chcecie się dowiedzieć o nich więcej? Posłuchajcie Moniki Wiśniewskiej z Akwarium Gdyńskiego.
Nawiązując do wezbrań, czy też spiętrzeń sztormowych, Tymon Zieliński z IOPAN wyjaśnia nam co kryje się pod terminem “cofka”. Jak daleko może zajść w głąb rzeki? Czy wpływa na ekosystem rzeczny? Jakie ma skutki na lądzie? Dowiedzcie się w tym odcinku Niepodręcznika.
W Akwarium Gdyńskim znajduje się jeden szczególny zbiornik. Wiele osób do niego podchodzi nie dostrzegając nic prócz kamieni i piaszczystego dna. To nie znaczy jednak, że jest on pusty. Uważny widz dostrzeże wiele par oczu wystających nieco ponad poziom piasku. Jeszcze uważniejszy dostrzeże kształt płastug przyczajonych na dnie całego zbiornika. Między innymi im, płastugom, dedykowany jest ten odcinek, a dokładniej zwierzętom, których strategia obronna opiera się na kamuflażu. Opowiada Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego.
Bałtyk jest niewielkim zbiornikiem wodnym, dzięki temu możemy zobaczyć czasem ciekawe zjawiska. Tymon Zieliński opowiada o tzw. fali stojącej, znanej jako sejsza i zdradza jak ją zaobserwować we własnej wannie. Dowiemy się także więcej na temat znaczenia sejszy dla działalności człowieka.
Czy słyszeliście już o mięsożernych bakteriach w Bałtyku? Ten temat ostatnio coraz częściej zdobi nagłówki artykułów. Dla osoby nie zajmującej się bakteriami, wydaje się tajemniczy i nieco mrozi krew w żyłach… Chcecie dowiedzieć się więcej o tych organizmach? Posłuchajcie Ewy Kotlarskiej z IOPAN!
Czy zastanawialiście się kiedyś, kto zamieszkuje białe struktury, które widzicie na wszelkich przedmiotach (lub organizmach), które dłużej przebywały w wodzie? Są to drobne fascynujące skorupiaki o wielu niezwykle ciekawych cechach! Dowiecie się o nich więcej, dzięki Monice Wiśniewskiej z Akwarium Gdyńskiego!
Nieraz spotykamy się ze zaskoczeniem wobec faktu, że u wybrzeży naszego kraju żyją kraby. O trzech gatunkach krabów występujących w wodach Zatoki Gdańskiej opowie nam Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego.
Kto nie kocha nieporadnych, niewielkich ryb, znanych jako koniki morskie. W tym odcinku Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego opowie o krewniakach koników morskich, których możemy spotkać… lokalnie – tu, w wodach naszej Zatoki Gdańskiej.
Czym różni się płastuga od płaszczki? Te dwie podobne do siebie nazwy często się mylą, ale określają zupełnie inne grupy ryb. Jeśli macie kłopoty z ich rozróżnieniem, ten odcinek jest dla was. Opowiada Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego.
Czy słyszeliście kiedyś o krążkopławach? Na pewno mieliście okazje je zobaczyć, ponieważ mowa o tzw. potocznie ‘meduzach’. Co oznacza dla środowiska morskiego ich liczne pojawienie się? Jaką rolę pełnią? Opowiada Basia Oleszczuk z IOPAN.
Czy między waszymi wakacyjnymi refleksjami znalazło się pytanie, czy w Bałtyku mogą żyć rekiny? A może żyją? Opowie nam o nich Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego.
Dlaczego woda w Bałtyku latem może być zimna? Co ma to wspólnego ze zjawiskiem upwellingu? Czym się różni upwelling równikowy od przybrzeżnego? Opowiada Paulina Pakszys z IOPAN.
Czy nasze codzienne wybory konsumencie mają znaczenie dla zdrowia wszechoceanu? Michalina Pączkowska z Akwarium Gdyńskiego opowie nam więcej na temat związku między naszą garderobą i trendami w modzie a ekosystemami morskimi.
Co roku do oceanu trafia 8 MILIONÓW ton plastikowych odpadów. To tak jakby CO MINUTĘ trafiała zawartość jednej śmieciarki! Dlaczego zwierzęta zjadają plastik? Jak duża jest wielka pacyficzna plama śmieci? Opowie Michalina Pączkowska z Akwarium Gdyńskiego. Poznacie też metody jak minimalizować i redukować zużycie plastiku w codziennym życiu.
Nasze codzienne wybory mogą pomóc środowisku morskiemu. I to niezależnie od tego gdzie mieszkamy! W tym odcinku Michalina Pączkowska opowie między innymi o: – tym jak nawozić nasze działki i ogródki w sposób nieszkodzący środowisku. – jakich wyborów dokonywać kiedy decydujemy się wybrać do sklepu. Nie tylko co, ale i gdzie kupować Michalina wspomina o zakwicie sinic. Więcej o tym jak do niego dochodzi, dowiecie się z odcinka nr 20 “Eutrofizacja” https://www.youtube.com/watch?v=m6XTk.
Czy wiecie, że Bałtyk ma swoje bardzo skuteczne sposoby na oczyszczanie swoich wód? W króciutkim wykładzie, dowiecie się tego od prof. Jana Marcina Węsławskiego z IOPAN.
Drobne organizmy roślinne toni wodnej są niepozorne, lecz mają szerokie możliwości i zastosowania, również w naszych planach podboju kosmosu… W tym odcinku zaglądamy do lodówki oceanu. Mikroglony i cyjanobakterie są organizmami samożywnymi, tzn. wytwarzają substancje odżywcze podczas procesu fotosyntezy. Bazę pokarmową w tej postaci obrazowo przedstawił brytyjski oceanolog – Alister Hardy, mówiąc w odniesieniu do fitoplanktonu, że „całe mięso to zielenina”. Co warte zapamiętania… Organizmy fitoplanktonowe są głównymi dostawcami tlenu do atmosfery ziemskiej. Badania najmniejszych i najliczniejszych zasobów mórz i oceanów przynoszą ludziom korzyści. Niektóre organizmy fitoplanktonowe znajdują zastosowanie w produkcji żywności. Dotyczy to przede wszystkim sinic o nazwie handlowej Spirulina i zielenic z rodzaju Chlorella. Ci najważniejsi gracze na rynku są wykorzystywani jako suplement diety. Możemy też odczuć ich działanie na własnej skórze, używając kosmetyków na bazie mikroalg. Organizmy fitoplanktonowe to również niezwykle cenne źródło związków o działaniu leczniczym – między innymi takich, które zwalczają choroby nowotworowe. Wśród hodowanych na przemysłową skalę mikroorganizmów na szczególna uwagę zasługują sinice. Cyjanobakterie to organizmy pionierskie, być może uda im się w przyszłości skolonizować kosmos i stać się naturalnym pokarmem dla astronautów.
Glony morskie, które przytwierdzają się do skał, muszli bądź jakiegokolwiek innego twardego podłoża, tworzą barwny spektakl natury, który niekiedy rozrasta się do formatu łąki, a nawet całego lasu wodorostów… Ogromną rolę w życiu fitobentosu odgrywa nie tylko rodzaj zasiedlanego dna, ale i dostępność światła. Makroglony idealnie przystosowały się do życia podwodnego dzięki swojej budowie. Mają chwytniki, kauloid oraz fotosyntetyzujące fylloidy, jako nibykorzenie, nibyłodygi i nibyliście. Wraz z głębokością w morzu zmienia się zarówno ilość, jak i jakość światła. Fale odpowiadające barwie czerwonej, najkrótsze w widmie światła widzialnego, są najszybciej wygaszane na powierzchni mórz, natomiast głębiej docierają najdłuższe fale odpowiadające barwie zielononiebieskiej. Jak to wpływa na wygląd glonów? W wodach powierzchniowych pojawiają się zielenice (glony zielone), umiarkowane głębokości zajmują brunatnice (glony brązowe), a krasnorosty (glony czerwone) rozwijają się najgłębiej. Barwniki, jakie posiadają te grupy glonów wychwytują część promieniowania słonecznego dostępnego na danych głębokościach. Glony są klasyfikowane na podstawie ich głównego barwnika. Zielenice zawierają taki sam barwnik – chlorofil, jak rośliny z lądu, absorbujący zarówno długie, jak i krótkie fale światła widzialnego. Brązowy kolor brunatnic pochodzi od fukoksantyny – barwnika maskującego obecność chlorofilu. Z kolei krasnorosty zasobne są w czerwony barwnik – fikoerytrynę, która najefektywniej wychwytuje pozostałe niebieskozielone fale widma światła. W filmie wystąpiły glony: zielenice (enteromorfa puszysta i taśma), brunatnice (wielkomorszczyn Macrocystis z plaży w Chile i morszczyn pęcherzykowaty z bałtyckiej plaży) oraz krasnorost (widlik).
Nekton to organizmy swobodnie pływające w wodzie, przemieszczające się niezależnie od prądów i falowania. Większość nektonu stanowią ryby… Sezonowym gościem w strefie brzegowej Morza Bałtyckiego jest belona, która późną wiosną udaje się z otwartego morza do zacisznych zatok, aby złożyć ikrę i wydać potomstwo. Ikra o średnicy 3–3,5 mm, zaopatrzona w kilkadziesiąt włosków, przylepia się do roślin podwodnych. Narybek trzyma się w zaroślach dopóki nie osiągnie rozmiarów pozwalających rozwinąć szybkość rokującą skuteczny pościg za rybami pelagicznymi. Dorosłe belony odżywiają się małymi śledziami, szprotami, tobiaszami i skorupiakami. Belona jest jadalna, jednak od jej konsumpcji często odstrasza zielone zabarwienie szkieletu. Belona rozsiedlona jest wokół całego kontynentu europejskiego od Morza Czarnego po Białe, osiąga długość bliską 1 m, ale przy smukłości jej sylwetki odpowiada to ciężarowi około 1 kg. Znaki szczególne… Belona wyróżnia się na tle innych ryb niezwykle silnie wydłużonymi i zaostrzonymi szczękami tworzącymi rodzaj dzioba. Mimo że belona nie ma wymiaru i okresu ochronnego, to pamiętajmy o tym, że pojawia się blisko brzegu jedynie w okresie tarła, dlatego łowienie tych ryb w polskich wodach przybrzeżnych i portowych możliwe jest dopiero po opłaceniu specjalnego zezwolenia, które wydaje Inspektorat Rybołówstwa Morskiego.
W tym odcinku, Basia Oleszczuk z IOPAN opowie nam o największych zwierzętach zamieszkujących nasze morze. Dziś o ssakach morskich!
Dziś krótko o ptakach Bałtyku opowie nam Basia Oleszczuk. Dowiemy się jaką rolę pełni bałtyckie wybrzeże w życiu ptaków wodnych oraz które ptaki najczęściej spotykamy w tym rejonie.
