Kto by się spodziewał, że tak miłe oku zwierzę może mieć swędzący problem? O tym, jak ten owad jest w stanie wytrzymać głębokie nurkowanie i nie odpaść od żywiciela opowiada dr Paulina Kozina z Katedry Zoologii Bezkręgowców, Uniwersytet Gdański.
Category: Niepodręcznik oceaniczny
#NiepodręcznikOceaniczny
To wspólna aktywność Instytutu Oceanologii PAN i Akwarium Gdyńskiego MIR-PIB, realizowana we współpracy z Sopockim Towarzystwem Naukowym oraz Today We Have. Jest oddolnym projektem wynikającym z sytuacji epidemiologicznej w Polsce, która uniemożliwiła prowadzenie edukacji morskiej w dotychczasowej formie. Celem Niepodręcznika jest nie tylko zaciekawienie odbiorców tematyką związaną ze środowiskiem morskim, czy wytłumaczenie podstawowych zjawisk zachodzących w przyrodzie. Chodzi o wzbudzenie świadomości morskiej i pokazanie nierozerwalnej więzi pomiędzy każdym z mieszkańców planety Ziemia, a Wszechoceanem.
Niepodręcznik Oceaniczny to seria krótkich filmików, poruszających najrozmaitsze kwestie związane ze środowiskiem morskim, od systemu prądów oceanicznych, przez relacje z atmosferą, życie w Oceanie, ekologię, rybactwo i działania organizacji międzynarodowych takich jak ONZ. Naukowcy i edukatorzy pokazywani są w zupełnie innych okolicznościach niż katedry wykładowe, co stanowi dodatkową wartość projektu. Pandemia sprawiła, że filmy powstają w domach oraz na plaży, co przybliża odbiorców do nadawców i odczarowując obraz ludzi nauki, jako niedostępnych postaci.
Filmy publikowane są na profilach facebookowych Akwarium Gdyńskiego oraz Instytutu Oceanologii PAN. Znajdziecie je też na YouTube. Odcinki będą publikowane raz w tygodniu – w czwartki.
ODC. 148: O rekinach
W tym odcinku „Niepodręcznika Oceanicznego” przedstawiamy informacje o tym, jak rekiny przystosowały się do życia pod wodą, a miały na to aż 450 milionów lat! Pod względem budowy ciała grupa spodoustych jest bardzo charakterystyczna i wyróżnia się na tle pozostałych ryb. Cechuje je: obecność w skórze łusek plakoidalnych, które składają się z płytki podstawowej i osadzonego na niej ząbka (ząbek łuski plakoidalnej ma taką samą budowę jak zęby znajdujące się w jamie ustnej rekina, dlatego łuski plakoidalne nazywa się często zębami skórnymi); położenie otworu ustnego i bardzo czułego narządu węchu na spodzie głowy; drożność szpar skrzelowych taka, że każda otwiera się samodzielnie w skórze na boku głowy; szkielet chrzęstny i rogowe promienie płetw. Więcej w filmie!
Odc. 147: Pstrąg morski
Pokrewieństwa między gatunkami to przedmiot dociekań i badań od bardzo wielu lat. Ale ten odcinek nie jest o systematyce. Dowiecie się za to co nieco o strategii rozrodczej i skłonnościach do oszustw u „pstrąga morskiego”. Dajcie się zaskoczyć opowieścią o rybie, która jest Wam całkiem dobrze znana.
Odc. 146: Bioróżnorodność
Bioróżnorodność to jeden z podstawowych parametrów ekologii. Obserwując zmiany wartości tego parametru dowiadujemy się o kondycji ekosystemów. Jednak czy niska bioróżnorodność oznacza problemy? czy warto ingerować w naturę podejmując działania zmierzające do zwiększenia bioróżnorodności? O tym opowiada prof. Jan Marcin Węsławski.
Odc. 145: Wielka ryba
W Oceanie żyje ogromna liczba gatunków. Są i małe i wielkie, zupełnie zwyczajne i kompletnie dziwaczne. W dzisiejszym odcinku zobaczycie dziwaczną rybę, która piastuje tytuł największej ryby kostnoszkieletowej. Opowiada Tomek Kijewski z IOPAN.
Odc. 144: Rdzeń geologiczny z Arktyki
Dziś w Niepodręczniku Oceanicznym koledzy i koleżanki z Instytut Oceanologii PAN zabiorą Was na pokład statku badawczego i pokażą po co naukowcy “wgryzają się” w dno morskie oraz wytłumaczą po co to robią.
Mega ciekawy odcinek! Obejrzyjcie koniecznie.
Odc. 143: We all live by the Sea
Niezależnie od tego, jak daleko od morza żyjemy, obok plaży czy daleko w górach, wywieramy na nie wielki wpływ. I to od nas zależy, czy stworzymy pozytywny związek z morzem, czy mamy na nie wpływ negatywny, ponieważ WSZYSCY ŻYJEMY NAD MORZEM!
Dzisiaj mamy nietypowy odcinek Niepodręcznika, w którym możecie zobaczyć jakie fantastyczne zdjęcia, filmy i historie wygrały podczas tegorocznej edycji Międzynarodowego konkursu fotograficzno-filmowego I live by the Sea.
Tym razem wystawa prac miała miejsce podczas UN Ocean Conference 2022 w Lizbonie.
Chcecie zobaczyć zwycięskie filmy z Maroka, Rumunii, Włoch, Filipin i z Polski kliknijcie w link:
Mamy też coś dla czytelników. Niesamowite historie, które wygrały.
Teksty są oryginalne i nie zmieniane przez jury konkursu, bo nie gramatyka tu się liczy 
Już w styczniu 2023 ruszamy z kolejną edycją.
Wszystkie informacje dotyczące konkursu dostępne są na stronie:
Chcecie dowiedzieć się o innych inicjatywach w których bierzemy udział zapraszamy do odcinka: “Budujemy świadomość dotyczącą oceanów”.
Dlaczego edukacja młodych ludzi jest taka ważna dowiecie się z odcinka:
“Cele Zrównoważonego Rozwoju a Młodzi Ludzie”.
Zapraszamy 
Odc. 142: Co tak stuka???
Dorzecze Amazonki ma powierzchnię około 7 milionów km2. Dla porównania powierzchnia Polski to niespełna 313 tysięcy km2!! Zróżnicowanie zwierząt, które żyją w wodach Amazonki jest tak wielkie, że one opowieści o nich mogłyby stanowić osobny cykl filmów. W tym odcinku Niepodręcznika Oceanicznego opowiemy o wybranych z nich, ale jeśli zaciekawiła Was fauna Amazonki, to może zainteresować Was również to wydarzenie: https://akwarium.gdynia.pl/dni-otwart… Jego tematem przewodnim będzie właśnie królowa rzek! Będzie na nim można obejrzeć między innymi te eksponaty, które pokazuje Weronika w dzisiejszym filmie. Jeśli oglądasz ten filmik w późniejszym terminie, nie możesz nas odwiedzić w tym terminie lub masz już inne plany na nadchodzący weekend, to zapraszamy do odwiedzania Sali Amazonii w Akwarium Gdyńskim oraz zapisywania się na zajęcia “Tajemnice Amazonii”, prowadzone przez nasze Centrum Edukacji. A jeśli już przed obejrzeniem filmiku domyślasz się, które zwierzę tak hałasuje w Sali Amazonii, daj znać w komentarzu! Wspomniany film o fitoplanktonie znajdziesz tutaj: https://oceanliteracy.pl/odc-34-fitop… A jeśli już nie możesz się doczekać filmu o piraniach czerwonych, dobrym wstępem do pogłębiania wiedzy o tych rybach będzie obejrzenie tego filmu.
Odc. 141: Co chcielibyście wiedzieć o oceanie?
Nadeszła jesień – ruszamy więc z kolejnym sezonem Niepodręcznika Oceanicznego! Ponieważ ocean głęboki, szeroki i słabo zbadany, tematów do poruszenia nam nie brakuje, ale…
Chcielibyśmy Was zaprosić do współtworzenia Niepodręcznika. Jeżeli przychodzi Wam do głowy temat związany ze środowiskiem morskim, o którym chcielibyście posłuchać w naszych odcinkach, napiszcie na adres oceanofchanges@iopan.pl, a postaramy się spełnić Wasze życzenia.
Odc. 140: Wakacje
Nadszedł czas wakacji a wraz z nim koniec kolejnego sezonu Niepodręcznika Oceanicznego. W tym odcinku podsumowujemy wydarzenia edukacyjne ostatnich tygodni jak i zachęcamy was do różnych aktywności latem. A uczniom życzymy udanego wypoczynku!
Odc. 139: Czym różni się topnienie lodowców od kry morskiej
Zrobiło się ciepło, więc dla ochłody odcinek o lodzie. Jakie są różnice między lodem morskim pokrywającym większość Oceanu Arktycznego a lodowcami spływającymi z lądu? Jaki wpływ na środowisko wywiera topnienie tych dwóch rodzajów lodu? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w sto czterdziestym odcinku Niepodręcznika Oceanicznego.
Odc. 138: Oceanowi – dzieci
Wczoraj był Dzień Dziecka. Z tej okazji zapytaliśmy naszych młodych przyjaciół czego życzą Oceanowi.
Poniżej ich odpowiedzi 🙂
Odc. 137: Fotometr Słoneczny
Jak działa urządzenie, którym naukowcy badają natężenie promieniowania słonecznego, które dociera do powierzchni Ziemi?
Opowiada dr Paulina Pakszys z Instytut Oceanologii PAN w najnowszym odcinku Niepodręcznika.
Odc. 136: Otwarte Dni Nauki 2022
W dniach 9-11 czerwca 2022 roku, odbędą się Otwarte Dni Nauki, na które składa się Międzynarodowa Konferencja Młodzieżowa, Międzynarodowa Sopocka Konferencja Młodych, Sopocki Piknik Naukowy. Zgłoszenia na obie konferencje wciąż otwarte! Sprawdźcie to na stronie oceanofchanges.com. Więcej o konferencji dowiecie się od Tymona Zielińskiego z Instytutu Oceanologii PAN.
Odc. 135: Plankton galaretowaty jako suplement diety?
Badaczki z Zakładu Chemii Morza i Ochrony Środowiska Morskiego IO UG opowiedzą o nowych możliwościach pozyskiwania żywności z morza. Czy czy to bezpieczne? Sprawdźcie to!
Odc. 134: Rtęć w chorych rybach?
W kolejnym odcinku na temat zanieczyszczeń morza wracamy nad Bałtyk. Badaczki z Zakład Chemii Morza i Ochrony Środowiska Morskiego IO UG opowiedzą o wynikach badań organizmów z Zatoki Puckiej. Czy przyczyną chorób ryb jest zanieczyszczenie rtęcią? Czy powinniśmy się obawiać? Sprawdźcie to!
Odc. 133: Choroba Minamata
Kontynuujemy opowieść o zanieczyszczeniach chemicznych wód Oceanu. W dzisiejszym odcinku Tomasz Kijewski opowie o najbardziej tragicznym wypadku do jakiego doszło z tego powodu. Historia Minamata to prawdziwa tragedia, ale dzięki niej wprowadzono na całym świecie liczne regulacje ograniczające zanieczyszczanie wody przez przemysł.
Odc. 132: Kapelusznik
Rozpoczynamy mini serię o rtęci, jednym z najbardziej toksycznych pierwiastków na Ziemi. W pierwszym odcinku prof. Magdalena Bełdowska z Uniwersytetu Gdańskiego opowiada o przygodach ludzkości z rtęcią na przestrzeni dziejów.
Odc. 131: Siatka planktonowa
W tym odcinku Tomek Kijewski z IOPAN tłumaczy na czym polega pobieranie materiału z pomocą jednego z najważniejszych narzędzi służących do badania drobnych organizmów w morzu.
Odc. 130: Ślad wodny
Zapraszamy na sto trzydziesty odcinek #niepodręcznikoceaniczny pt. “Ślad wodny”.
Upowszechnienie świadomości o wpływie prawidłowej gospodarki wodnej jest jednym z programów Organizacji Narodów Zjednoczonych, a dzień 22 marca ustanowiono Światowym Dniem Wody. To dobra okazja by podpowiedzieć w jaki sposób każdy z nas może włączyć się do dbania o zasoby wodne.
Odc. 129: Zatoka Pucka
Dlaczego mimo niewielkich rozmiarów, Zatoka Pucka to ważny obszar wymagający ochrony?
Wirtualnie zanurkujmy wśród podwodnych łąk trawy morskiej, aby przyjrzeć się z bliska zwierzętom tam zamieszkującym oraz pójdźmy na spacer szlakiem rezerwatów przyrody leżących nad tym akwenem.
W tę podróż zabierze Was Dominika Wiśniewska z Akwarium Gdyńskiego.
Odc. 128: Nauka obywatelska – projekt Waterfront
Czym jest nauka obywatelska i jak każdy z nas może pomoc w badaniu bałtyckich plaż opowiada dr Tomasz Kijewski z Instytut Oceanologii PAN w kolejnym odcinku Niepodręcznika Oceanicznego.
Odc. 127: Uciekająca plaża
W tym odcinku Tymon Zieliński opowiada o tym co i dlaczego stało się z plażą w gdyńskim Orłowie oraz o potrzebie rozsądnego planowania i gospodarowania w strefie przybrzeżnej wobec zmieniających się warunków klimatycznych i hydrologicznych.
Odc. 126: Śledzie
Dzisiaj dla niektórych obchodzimy jedno z najważniejszych świąt w całym roku, czyli TŁUSTY CZWARTEK.
A co to ma wspólnego ze ŚLEDZIAMI? W dzisiejszym odcinku Niepodręcznika 10 ciekawostek na temat śledzi, o których może jeszcze nie słyszeliście. Opowiada Iza Kotyńska-Zielińska z Today We Have.
Odc. 125: Wieloryby
Zapraszamy na odcinek naszpikowany ciekawostkami o wielorybach.
Skąd ta nazwa? Jak odróżnić wieloryba od ryby? Jakie rekordy biją wieloryby? Jak nazywa się największe zwierze wszechczasów? Co jedzą wieloryby i czy należy się ich bać?
O tym wszystkim opowiada dziś Gosia Żywicka z Centrum Edukacji Akwarium Gdyńskiego.
Odc. 124: Afrodyzjaki
W dzisiejszym odcinku Niepodręcznika Oceanicznego jak nie dać się zaskoczyć udając się na walentynkową randkę?
Czyli wszystko o afrodyzjakach. Dla jednych czekolada, wino, imbir, awokado, lubczyk bądź szparagi a dla innych… Hmmm…
Co kryje się pod tą nazwą?
Opowiada Izabela Kotyńska-Zielińska z Today We Have.
ODC. 123: Batometr
Po krótkiej zimowej przerwie wracamy na wasze ekrany. W kolejnym odcinku na temat metod badań prowadzonych z pokładu statku Oceania dowiecie się o aparacie pozwalającym pobierać próby wody z określonej głębokości. Opowiada Tomek Kijewski z IOPAN.
Odcinek Świąteczny
Dziś nietypowy odcinek Niepodręcznika Oceanicznego, opowiadamy o oceanie, ale obrazem.
Dzielimy się w nim z Wami życzeniami świątecznymi oraz przepięknymi widokami, które towarzyszą naszej pracy.
Wesołych Świąt Kochani!
Ujęcia Oceanii z drona przygotował Kajetan Deja.
Film poklatkowy Zatoki Gdańskiej opracowała Weronika Podlesińska.
Odc. 122: eCudo
eCudo – nazwa, która brzmi interesująco. Jest to wynik pracy 7 jednostek badawczych, które przygotowały bazę danych naukowych dostępnych dla każdego w Internecie o pełnej nazwie “Elektroniczne Centrum Udostępniania Danych Oceanograficznych”. Informacje o niej znajdziecie na stronie: https://ecudo.pl/. Omawia ją dr Paulina Pakszys z IOPAN.
Odc. 121: Badania ekotoksykologiczne
Ekotoksykologia to młoda nauka, jednak obecnie stanowi ważne narzędzie w ocenie jakości środowiska. Jak możemy dowiedzieć się, czy na danym obszarze znajduje się czynnik zagrażający prawidłowemu funkcjonowaniu ekosystemu? Co to są biotesty i jakie organizmy się w nich wykorzystuje? Opowiadają Weronika Podlesińska i Ilona Waszak z Morskiego Instytutu Rybackiego.
Odc. 120: Chodźmy sitkiem czerpać wodę
Powierzchnia wody to miejsce wielu istotnych procesów dla środowiska morskiego i źródło wielu ważnych informacji dla oceanografów. Dlaczego? W tym odcinku pojawią się tajemnicze nazwy takie jak neuston lub siatka Garretta. Pojęcia te wyjaśnia Tomek Kijewski z IOPAN.
Odc. 119: Nie taki straszny zakwit jak go malują
Na pewno wielokrotnie słyszeliście o niekorzystnych dla kąpieli w letnim morzu zakwitach sinic. Czy zakwity glonów są normalnym zjawiskiem? Co możemy powiedzieć o stanie Bałtyku na podstawie obserwacji zakwitów? Opowiada badaczka fitoplanktonu – Kasia Piwosz z Morskiego Instytutu Rybackiego – PIB.
Odc. 118: Tydzień Rekina
Rekiny w Bałtyku…? Czy to możliwe? O gatunkach, które znajdziecie całkiem niedaleko opowiada Remigiusz Szymański z Akwarium Gdyńskiego.
Odc. 117: Praca Oceanografa na statku
Jak wygląda praca na statkach badawczych? Jak takie statki są wyposażone i co w języku oceanografa oznacza ‘brama’ oraz ‘winda’.
Sprawdźcie w najnowszym odcinku Niepodręcznika Oceanicznego. Opowiada Paulina Pakszys z IOPAN.
Odc. 116: Co szumi w morzu?
Zapraszamy na sto szesnasty odcinek Niepodręcznika pt. “Co szumi w morzu?”.
W tym odcinku dowiecie się czym jest szum podwodny, jakie są jego źródła i czy w Bałtyku jest bardzo głośno. Opowie o tym Aliaksandr Lismenka, P.h.D., IOPAN, Laboratorium Akustyki Morskiej.
Odc. 115: Argo
Wiedzieliście, że po oceanie światowym ( w Bałtyku też!) pływają sobie swobodnie pływaki, które monitorują stan środowiska morskiego?
W całym wszechoceanie jest ich już około 4 tysięcy!
Posłuchajcie co opowiada o nich prof. Waldemar Walczowski z Instytutu Oceanologii PAN.
Odc. 114: Kidzina
Wyobrażenia o dzikich plażach często rujnuje znaczna ilość materiału biologicznego wyrzucanego przez morze. Jakie jest znaczenie ekologiczne tej materii i w jaki sposób możemy sobie z nią radzić – o tym opowiada kolejny odcinek Niepodręcznika. Opowiada Lech Kotwicki z IOPAN.
ODC. 113: Po co nam edukacja morska?
Czy przeszło Wam kiedyś przez myśl, że edukacja morska nie jest potrzebna? Jeśli tak, to jest odcinek dla Was. Grażyna Niedoszytko z Akwarium Gdyńskiego uzasadnia, dlaczego wiedza o oceanie i świadomość morska jest niezbędna dla każdego z nas.
Odc. 111: Ghost diving
Zapraszamy na wyjątkowy odcinek z wyjątkowymi pasjonatami.
O sieciach widmach opowiada Bartek Trzciński – nurek z Ghost Diving Poland – zrzeszenia nurków, którzy wyławiają z oceanu sieci widma.
Odc. 110: Piranie w Polsce?
W tym odcinku Niepodręcznika Oceanicznego o rybach budzących wiele emocji, czyli o PIRANIACH. W Akwarium Gdyńskim zobaczycie dwa gatunki piranii – piranię czerwoną oraz paku czarnopłetwego. Co ciekawe, piranie w Polsce możecie spotkać nie tylko w ogrodach zoologicznych. Gdzie jeszcze i dlaczego?
Opowiadają Weronika Podlesińska i Wiesław Zabawa z Akwarium Gdyńskiego.
Odc. 109: Warunki utrzymania zbiorników rafowych a globalne ocieplenie
Kto z Was nie uwielbia zwierząt z raf koralowych? A teraz wyobraźcie sobie, że zbiornik akwarystyczny, w którym znajdują się takie organizmy, to mini ekosystem rafowy. Zachodzą w nim rozmaite procesy fizyczne, biologiczne i chemiczne. Jak na życie w takim zbiorniku wpłynie zmiana któregoś z warunków kontrolowanego przez akwarystę? Jak taki zbiornik ma się do prawdziwych raf koralowych i zagrożeń związanych ze zmieniającymi się warunkami klimatycznymi na Ziemi? Opowiadają Weronika Podlesińska i Wiesław Zabawa z Akwarium Gdyńskiego.
P.S. By lepiej zrozumieć omawiane procesy, obejrzyjcie odcinek Niepodręcznika Oceanicznego nr 105, o zakwaszaniu wody morskiej, przygotowany przez Karola Kulińskiego z IOPAN.
Odc. 108: Ocean na prochach
Skąd się wzięły leki w morzach? Czyżby oczyszczalnie ścieków nie działały? Jakie to leki i czy można je usunąć? Jak wygląda w tym kontekście nasze Morze Bałtyckie? O bardzo poważnym, a wciąż słabo poznanym problemie farmaceutyków w wodzie, opowie Aleksandra Koroza z IOPAN.
Odc. 107: Zmiany klimatyczne w Polsce
Zmiany klimatyczne to przedmiot gorących dyskusji. Choć energetyka w Polsce jest oparta na paliwach kopalnych, nasz kraj podjął pewne kroki w kierunku ograniczenia emisji dwutlenku węgla. Kogo najbardziej dotkną zmiany klimatu? Jakie skutki globalnego ocieplenia będziemy obserwowali w naszym kraju? Czy faktycznie na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat w naszym kraju możemy obserwować konsekwencje zmian klimatycznych? Jak mamy chronić klimat? W temat wprowadzi nas Paulina Pakszys, a zagadnienia poruszone w tym odcinku powinien znać każdy z nas ;).
Odc. 106: Legenda o magicznym młynku
Czy znacie legendę o solnym dziadku i magicznym młynku? Jeśli nie, poszukajcie jej, by móc ją opowiedzieć dzieciom. Nie tłumaczy ona jednak skąd w Bałtyku wzięła się sól. O zasoleniu naszego morza opowie Wam Tomek Kijewski z IOPAN.
Odc. 105: Zakwaszanie wody morskiej
Z pewnością słyszeliście już nieraz o zakwaszaniu oceanów. Jest to dość niepokojący proces, który zagraża życiu morskiemu. Na czym polega zakwaszanie oceanów i dlaczego coraz bardziej martwi biologów morza opowie Karol Kuliński z IOPAN.
Odc.104: Zachowania seksualne ryb, cz. 2
Jakie strategie rozrodcze spotkamy u ryb? Samiec i grupa samic (poligynia), może na odwrót (poliandria), para na stałe (monogamia), czy też singiel (partenogeneza)? Drugą część tego tematu tabu przedstawia Tomek Kijewski z IOPAN.
Odc. 103: Życie seksualne ryb, cz. 1
Model rodziny w przyrodzie może wyglądać bardzo różnie, w zależności od gatunku czy od warunków środowiskowych. Dziś trochę o temacie, który może być dla niektórych tabu… o seksie wśród ryb 😉 Wiele gatunków ryb ‘swobodnie’ podchodzi do tematyki płci biologicznej. Jak bardzo swobodnie, dowiecie się od Tomka Kijewskiego z Instytutu Oceanologii PAN.
Odc. 102: Broń chemiczna
Z pewnością słyszeliście o broni chemicznej zatopionej na dnie Bałtyku w wyniku demilitaryzacji Niemiec. Jak to się stało, że w ogóle się tam znalazła? Jak wiele ton zalega w głębinach naszego morza? Czy korodująca broń stanowi dla nas i dla środowiska morskiego zagrożenie? Opowiada Jacek Bełdowski z IOPAN.
Odc. 101: Inteligentne porty
W tym odcinku Katarzyna Romancewicz z IOPAN opowie nam o inteligentnych portach. Czym powinien się taki port charakteryzować? Dlaczego istnieje konieczność wprowadzenia innowacji do przemysłu żeglugowego?
Odc. 100: Świat pereł
Dlaczego mięczaki tworzą perły? Co to jest ślimak melo melo? Kim był Mikimoto Kokichi? Czy słyszeliście o niezwykłych kobietach Ama? O niezwykłych surowcach podchodzących z żywych zwierząt opowiada Iza Kotyńska-Zielińska z Today We Have.