Category: <span>Niepodręcznik oceaniczny</span>

Odc.68: Mięsożerne bakterie

Czy słyszeliście już o mięsożernych bakteriach w Bałtyku? Ten temat ostatnio coraz częściej zdobi nagłówki artykułów. Dla osoby nie zajmującej się bakteriami, wydaje się tajemniczy i nieco mrozi krew w żyłach… Chcecie dowiedzieć się więcej o tych organizmach? Posłuchajcie Ewy Kotlarskiej z IOPAN!

Odc. 66: Pąkle – osiadłe skorupiaki Bałtyku

Czy zastanawialiście się kiedyś, kto zamieszkuje białe struktury, które widzicie na wszelkich przedmiotach (lub organizmach), które dłużej przebywały w wodzie? Są to drobne fascynujące skorupiaki o wielu niezwykle ciekawych cechach! Dowiecie się o nich więcej, dzięki Monice Wiśniewskiej z Akwarium Gdyńskiego!

Odc. 65: Jakie zarazki żyją w morzu?

W tym odcinku macie okazję posłuchać Ewy Kotlarskiej z IOPAN, która przypomni nam, że bakterie żyją nie tylko w glebie, powietrzu, czy naszych ciałach, ale także w morzu. Mogą być to bakterie patogenne, które stanowią zagrożenie dla człowieka. Od czego zależy ich występowanie? Co ma wspólnego z tym faktem globalne ocieplenie? Oglądajcie!

 

Odc. 61: Zupa z płetwy rekina

Czy próbowaliście kiedyś zupy z rekina? Za tym orientalnym przysmakiem czyha niewygodna prawda i cierpienie zwierząt. O ciemnych stronach kulinariów, które w znaczący sposób szkodzą środowisku morskiemu i równowadze w ekosystemach oceanicznych opowie wam Tomek Kijewski z IOPAN. Posłuchajcie! Nawet w Polsce, jako konsumenci, również mamy wpływ na popyt na takie potrawy.

Odc. 60: Koniki morskie w Bałtyku – czy to możliwe?

Kto nie kocha nieporadnych, niewielkich ryb, znanych jako koniki morskie. W  tym odcinku Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego opowie o krewniakach koników morskich, których możemy spotkać… lokalnie – tu, w wodach naszej Zatoki Gdańskiej.

 

Odc. 59: Czy wiesz co jesz?

Tym razem Tomek Kijewski z IOPAN dostarczy nam nieco wiedzy na temat populacji ryb i zagrożeń związanych ze zmniejszaniem się ich populacji, m.in. upodobanego przez konsumentów dorsza. Jak wybierać ryby na obiad podczas zakupów? Czy mogą nam pomóc aplikacje zainstalowane w urządzeniu mobilnym? A może informacje na produkcie? Sprawdźcie w tym odcinku.

Odc. 58: Płastuga, czy płaszczka?

Czym różni się płastuga od płaszczki? Te dwie podobne do siebie nazwy często się mylą, ale określają zupełnie inne grupy ryb. Jeśli macie kłopoty z ich rozróżnieniem, ten odcinek jest dla was. Opowiada Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego.

Odc. 56: Rekiny: prawda czy mit

Jako zwierzęta niezwykle medialne, rekiny w Akwarium Gdyńskim cieszą się niezwykłym zainteresowaniem. Często jest jednak tak, że nasze rozumienie biologii tych niezwykłych ryb jest błędne. W tym odcinku, Agata Skomar wyjaśnia co jest prawdą a co mitem w najbardziej powszechnej wiedzy o rekinach.

Odc. 45: Wakacje dla oceanu

Póżna wiosna 2020 to był ciekawy czas! Niepewność sprawiała, że nikt nie wiedział jak planować wakacje. Czy zostać w kraju, czy planować podróżowanie? Jeśli tak, to czy po kraju, czy wybrać się na wycieczkę zagraniczną… Okazuje się, że niezależnie jaki rodzaj spędzania wakacji wybieramy, podczas urlopu również możemy działać na rzecz środowiska! Zapraszamy na mały poradnik wakacyjny, który przygotowała Michalina Pączkowska.

Odc. 43: Mikroplastik – makroproblem

Wiemy już dlaczego plastik nie jest fantastic, ale dlaczego mikroplastik stanowi problem dla organizmów morskich i ludzi? I co my wszyscy możemy zrobić by przeciwdziałać problemowi? W tym odcinku, Michalina Pączkowska proponuje kolejne przepisy na polepszenie jakości naszego życia 🙂

Odc. 42: Dlaczego plastik nie jest fantastic

Co roku do oceanu trafia 8 MILIONÓW ton plastikowych odpadów. To tak jakby CO MINUTĘ trafiała zawartość jednej śmieciarki! Dlaczego zwierzęta zjadają plastik? Jak duża jest wielka pacyficzna plama śmieci? Opowie Michalina Pączkowska z Akwarium Gdyńskiego. Poznacie też metody jak minimalizować i redukować zużycie plastiku w codziennym życiu.

Odc. 41: Bałtyckie pranie brudów

Nasze codzienne wybory mogą pomóc środowisku morskiemu. I to niezależnie od tego gdzie mieszkamy! W tym odcinku Michalina Pączkowska opowie między innymi o: – tym jak nawozić nasze działki i ogródki w sposób nieszkodzący środowisku. – jakich wyborów dokonywać kiedy decydujemy się wybrać do sklepu. Nie tylko co, ale i gdzie kupować Michalina wspomina o zakwicie sinic. Więcej o tym jak do niego dochodzi, dowiecie się z odcinka nr 20 “Eutrofizacja” https://www.youtube.com/watch?v=m6XTk.

Odc. 35: Zooplankton

Woda łączy wszystkich swoich mieszkańców na różnych etapach ich życia. W wielkim tyglu wody morskiej żyją bakterie, spory wodorostów, występują wielokomórkowe glony z rodzaju Sargassum… Organizmy zwierzęce, które spędzają całe swoje życie jako plankton nazywamy holoplanktonem. Znaczna część zooplanktonu tylko część swego życia spędza jako bierni pływacy toni wodnej. Organizmy te należą do meroplanktonu. Meroplankton obejmuje jaja i larwy wielu organizmów, które dorosłe życie spędzają jako organizmy swobodnie pływające (ryby), bądź bytujące na dnie (kraby, małże, rozgwiazdy). W toni oceanicznej robi się naprawdę ciekawie, gdy natura wydaje posiłki zwolennikom trzech diet. Zooplankton stanowią organizmy żerujące na fitoplanktonie (roślinożercy), żerujące na innych przedstawicielach zooplanktonu (mięsożercy), bądź żerujące zarówno na roślinach, jak i zwierzętach (organizmy wszystkożerne). Spośród najpospolitszych i najszerzej rozprzestrzenionych organizmów planktonowych przeważają małe skorupiaki: widłonogi (Copepoda) i eufauzje (Euphausiacea). Zwierzęta te odżywiają się głównie pokarmem roślinnych i pochłaniają dziennie ilość pożywienia odpowiadającą ponad połowie swojej masy. Najobficiej występują w Antarktyce, ale znane są z całego świata. W zasadzie całe życie w Antarktyce zależy od morza. Ryby, foki, wieloryby i ptaki są częścią wielkiej sieci pokarmowej, która opiera się na jednym przedstawicielu zooplanktonu – Euphausia superba, zwanym krylem antarktycznym. Ten kluczowy skorupiak, o długości zaledwie 6 cm, występuje w ogromnych skupiskach obejmujących ponad miliard osobników. Obszar jaki mogą zajmować „plamy” kryla może być ponad czterokrotnie większy niż powierzchnia Stanów Zjednoczonych. Nic więc dziwnego, że ogromne masy zooplanktonu przywabiają do Oceanu Lodowatego największych rezydentów Ziemi – płetwale, czyniąc z Antarktyki stołówkę wielorybów. Za morskich rozbójników uchodzą strzałki, które należą do typu szczecioszczękowców (Chaetognatha). Ci szklisto przezroczyści i taśmowato wydłużeni drapieżcy, długości około 2 cm, czatują nieruchomo w toni wodnej na zwierzęta planktonowe, po czym rzucają się na nie z szybkością strzały. Na lądzie nie ma nic, co mogłoby być biologicznym odpowiednikiem planktonu, to charakterystyczny wytwór wszelkich środowisk wodnych, a jego występowanie uwarunkowane jest wysoką gęstością adresu zamieszkania – toni oceanicznej.

 

Odc. 34: Fitoplankton

Drobne organizmy roślinne toni wodnej są niepozorne, lecz mają szerokie możliwości i zastosowania, również w naszych planach podboju kosmosu… W tym odcinku zaglądamy do lodówki oceanu. Mikroglony i cyjanobakterie są organizmami samożywnymi, tzn. wytwarzają substancje odżywcze podczas procesu fotosyntezy. Bazę pokarmową w tej postaci obrazowo przedstawił brytyjski oceanolog – Alister Hardy, mówiąc w odniesieniu do fitoplanktonu, że „całe mięso to zielenina”. Co warte zapamiętania… Organizmy fitoplanktonowe są głównymi dostawcami tlenu do atmosfery ziemskiej. Badania najmniejszych i najliczniejszych zasobów mórz i oceanów przynoszą ludziom korzyści. Niektóre organizmy fitoplanktonowe znajdują zastosowanie w produkcji żywności. Dotyczy to przede wszystkim sinic o nazwie handlowej Spirulina i zielenic z rodzaju Chlorella. Ci najważniejsi gracze na rynku są wykorzystywani jako suplement diety. Możemy też odczuć ich działanie na własnej skórze, używając kosmetyków na bazie mikroalg. Organizmy fitoplanktonowe to również niezwykle cenne źródło związków o działaniu leczniczym – między innymi takich, które zwalczają choroby nowotworowe. Wśród hodowanych na przemysłową skalę mikroorganizmów na szczególna uwagę zasługują sinice. Cyjanobakterie to organizmy pionierskie, być może uda im się w przyszłości skolonizować kosmos i stać się naturalnym pokarmem dla astronautów.

Odc. 33: Zoobentos

Czy zastanawialiście się kiedyś stąpając po dnie morskim, co znajduje się pod Waszymi stopami? Nawet jeśli tego nie widzicie na pierwszy rzut oka, między ziarnami osadów dennych kwitnie życie. W tym odcinku przedstawiamy jego fragment pochodzący z Zatoki Gdańskiej. Porozmawiamy o faunie dennej, czyli o zoobentosie. W jej skład wchodzą rozmaite grupy organizmów, takie jak wieloszczety, skąposzczety, ślimaki, skorupiaki, mikrofauna (np. pierwotniaki). Dowiemy się jakie czynniki wpływają na jego występowanie i jakie pełni funkcje. Poznacie nieco bliżej niektórych przedstawicieli tej ważnej grupy organizmów. Niektóre z nich mogą Was bardzo zaskoczyć, zarówno wyglądem jak i zachowaniem! Naszymi bohaterami odcinka są m.in. pierścienice i pewne niezwykłe skorupiaki o zabawnej nazwie – bełkaczki. Dowiecie się także w jaki sposób naukowcy korzystają z takich zwierząt, by określić zdrowie ekosystemów morskich. Zapraszamy!

 

Odc. 32: Fitobentos

Glony morskie, które przytwierdzają się do skał, muszli bądź jakiegokolwiek innego twardego podłoża, tworzą barwny spektakl natury, który niekiedy rozrasta się do formatu łąki, a nawet całego lasu wodorostów… Ogromną rolę w życiu fitobentosu odgrywa nie tylko rodzaj zasiedlanego dna, ale i dostępność światła. Makroglony idealnie przystosowały się do życia podwodnego dzięki swojej budowie. Mają chwytniki, kauloid oraz fotosyntetyzujące fylloidy, jako nibykorzenie, nibyłodygi i nibyliście. Wraz z głębokością w morzu zmienia się zarówno ilość, jak i jakość światła. Fale odpowiadające barwie czerwonej, najkrótsze w widmie światła widzialnego, są najszybciej wygaszane na powierzchni mórz, natomiast głębiej docierają najdłuższe fale odpowiadające barwie zielononiebieskiej. Jak to wpływa na wygląd glonów? W wodach powierzchniowych pojawiają się zielenice (glony zielone), umiarkowane głębokości zajmują brunatnice (glony brązowe), a krasnorosty (glony czerwone) rozwijają się najgłębiej. Barwniki, jakie posiadają te grupy glonów wychwytują część promieniowania słonecznego dostępnego na danych głębokościach. Glony są klasyfikowane na podstawie ich głównego barwnika. Zielenice zawierają taki sam barwnik – chlorofil, jak rośliny z lądu, absorbujący zarówno długie, jak i krótkie fale światła widzialnego. Brązowy kolor brunatnic pochodzi od fukoksantyny – barwnika maskującego obecność chlorofilu. Z kolei krasnorosty zasobne są w czerwony barwnik – fikoerytrynę, która najefektywniej wychwytuje pozostałe niebieskozielone fale widma światła. W filmie wystąpiły glony: zielenice (enteromorfa puszysta i taśma), brunatnice (wielkomorszczyn Macrocystis z plaży w Chile i morszczyn pęcherzykowaty z bałtyckiej plaży) oraz krasnorost (widlik).

Odc.31: Nekton: sezon na belonę

Nekton to organizmy swobodnie pływające w wodzie, przemieszczające się niezależnie od prądów i falowania. Większość nektonu stanowią ryby… Sezonowym gościem w strefie brzegowej Morza Bałtyckiego jest belona, która późną wiosną udaje się z otwartego morza do zacisznych zatok, aby złożyć ikrę i wydać potomstwo. Ikra o średnicy 3–3,5 mm, zaopatrzona w kilkadziesiąt włosków, przylepia się do roślin podwodnych. Narybek trzyma się w zaroślach dopóki nie osiągnie rozmiarów pozwalających rozwinąć szybkość rokującą skuteczny pościg za rybami pelagicznymi. Dorosłe belony odżywiają się małymi śledziami, szprotami, tobiaszami i skorupiakami. Belona jest jadalna, jednak od jej konsumpcji często odstrasza zielone zabarwienie szkieletu. Belona rozsiedlona jest wokół całego kontynentu europejskiego od Morza Czarnego po Białe, osiąga długość bliską 1 m, ale przy smukłości jej sylwetki odpowiada to ciężarowi około 1 kg. Znaki szczególne… Belona wyróżnia się na tle innych ryb niezwykle silnie wydłużonymi i zaostrzonymi szczękami tworzącymi rodzaj dzioba. Mimo że belona nie ma wymiaru i okresu ochronnego, to pamiętajmy o tym, że pojawia się blisko brzegu jedynie w okresie tarła, dlatego łowienie tych ryb w polskich wodach przybrzeżnych i portowych możliwe jest dopiero po opłaceniu specjalnego zezwolenia, które wydaje Inspektorat Rybołówstwa Morskiego.

Odc. 27: Dobra jakość edukacji

W tym odcinku, Izabela Kotyńska-Zielińska z Today We Have omawia rolę wszechstronnej i szeroko dostępnej edukacji oraz zrównoważonego rozwoju w życiu młodych osób. Dowiecie się jaka jest obecnie sytuacja na Ziemia także jakie kierunki rozwoju są dla nas korzystne w tym aspekcie. Zapraszamy!

Odc. 26: Cele zrównoważonego rozwoju a młodzi ludzie

W kolejnej 5-odcinkowej serii posłuchamy Izabeli Kotyńskiej-Zielińskiej z Today We Have. W tym odcinku, opowie o globalnych celach zrównoważonego rozwoju w aspekcie młodych ludzi i ich perspektyw na przyszłość, a także celach ONZ dotyczących zrównoważonego rozwoju, które mają poprawiać dobrobyt ludzkości, jakość edukacji i chronić naszą planetę.

Skip to content