Wodorosty, inaczej makroglony, to potoczna nazwa wielokomórkowych roślin wodnych o miękkich ciałach. Ich plechy mogą być nitkowate, krzaczaste lub liściokształtne. …
W tym odcinku Tymon Zieliński opowiada o tym co i dlaczego stało się z plażą w gdyńskim Orłowie oraz o potrzebie rozsądnego planowania i gospodarowania w strefie przybrzeżnej wobec zmieniających się warunków klimatycznych i hydrologicznych.
Zapraszamy na odcinek naszpikowany ciekawostkami o wielorybach.
Skąd ta nazwa? Jak odróżnić wieloryba od ryby? Jakie rekordy biją wieloryby? Jak nazywa się największe zwierze wszechczasów? Co jedzą wieloryby i czy należy się ich bać?
O tym wszystkim opowiada dziś Gosia Żywicka z Centrum Edukacji Akwarium Gdyńskiego.
Dziś nietypowy odcinek Niepodręcznika Oceanicznego, opowiadamy o oceanie, ale obrazem.
Dzielimy się w nim z Wami życzeniami świątecznymi oraz przepięknymi widokami, które towarzyszą naszej pracy.
Wesołych Świąt Kochani!
Ujęcia Oceanii z drona przygotował Kajetan Deja.
Film poklatkowy Zatoki Gdańskiej opracowała Weronika Podlesińska.
Na pewno wielokrotnie słyszeliście o niekorzystnych dla kąpieli w letnim morzu zakwitach sinic. Czy zakwity glonów są normalnym zjawiskiem? Co możemy powiedzieć o stanie Bałtyku na podstawie obserwacji zakwitów? Opowiada badaczka fitoplanktonu – Kasia Piwosz z Morskiego Instytutu Rybackiego – PIB.
Rekiny w Bałtyku…? Czy to możliwe? O gatunkach, które znajdziecie całkiem niedaleko opowiada Remigiusz Szymański z Akwarium Gdyńskiego.
Czy przeszło Wam kiedyś przez myśl, że edukacja morska nie jest potrzebna? Jeśli tak, to jest odcinek dla Was. Grażyna Niedoszytko z Akwarium Gdyńskiego uzasadnia, dlaczego wiedza o oceanie i świadomość morska jest niezbędna dla każdego z nas.
Kto z Was nie uwielbia zwierząt z raf koralowych? A teraz wyobraźcie sobie, że zbiornik akwarystyczny, w którym znajdują się takie organizmy, to mini ekosystem rafowy. Zachodzą w nim rozmaite procesy fizyczne, biologiczne i chemiczne. Jak na życie w takim zbiorniku wpłynie zmiana któregoś z warunków kontrolowanego przez akwarystę? Jak taki zbiornik ma się do prawdziwych raf koralowych i zagrożeń związanych ze zmieniającymi się warunkami klimatycznymi na Ziemi? Opowiadają Weronika Podlesińska i Wiesław Zabawa z Akwarium Gdyńskiego.
P.S. By lepiej zrozumieć omawiane procesy, obejrzyjcie odcinek Niepodręcznika Oceanicznego nr 105, o zakwaszaniu wody morskiej, przygotowany przez Karola Kulińskiego z IOPAN.
Zapewne przechadzając się plażą nad morzem nie raz widzieliście wyrzucone na brzeg rośliny przypominające trawę. W tym odcinku dowiecie się trochę o tym czym te rośliny są, dlaczego są ważne dla ekosystemu i jak je rozpoznawać. Posłuchajcie Dominiki Wojcieszek z Akwarium Gdyńskiego.
Najczęściej, gdy mówimy o samożywnych, fotosyntetyzujących organizmach myślimy o… roślinach, prawda? Tym razem Tomek Kijewski z IOPAN wprowadzi nas w fascynujący świat fotosyntetyzujących.. zwierząt. Mówimy tu o zjawisku fotosymbiozy polegającym na koalicji niektórych zwierząt z glonami, np. koralowców. Posłuchajcie!
Ponieważ nadchodzi Nowy Rok, postanowiliśmy tym razem przygotować dla was specjalne życzenia… życzenia dla Oceanu, na nadchodzący Nowy Rok i nadchodzącą dekadę. A czego Ty byś życzył/a Oceanowi? Wam również życzymy Szczęśliwego Nowego Roku, może bardziej udanego od tego, który właśnie mija…
Nie, nie mówimy tutaj o przedstawicielach rzędu motyli, które dają nam czasem w kość. Tym razem możecie wysłuchać opowieści Kasi Borowiak z Akwarium Gdyńskiego o molach zlokalizowanych w Gdańsku, Sopocie i Gdyni. To ciekawe i urokliwe miejsca, pozwalające zaczerpnąć dwa razy większą dawkę jodu niż na lądzie i podziwiać piękno naszej Zatoki Gdańskiej. Ponieważ mamy obecnie okres przedświąteczny, w wędrówce po wybrzeżu towarzyszyć nam będzie specjalny gość… Sprawdźcie jaki!
Ośmiornica to niesamowite zwierzę, budzące fascynację nie tylko wśród naukowców, ale także filmowców. W podwodny świat tego świetnie rozwiniętego, bądź co bądź, mięczaka zabierze nas dzisiaj Gosia Żywicka z Akwarium Gdyńskiego. Wśród licznych ciekawych informacji dotyczących jej biologii, znajdziemy też te o biciu jej serca, a wręcz – serc…
Dzisiaj troszkę chemii wody w nasze życie wprowadzi Ania Judek z Akwarium Gdyńskiego. Ratunkiem dla uzyskania dobrej jakości wody pitnej w czasach postępującej degradacji środowiska jest proces odwróconej osmozy. Na czym on polega i czy jest skuteczny sprawdzimy w laboratorium Akwarium Gdyńskiego.
Kto dziś nie ma dzbanka do filtrowania wody z kranu, łapka w górę! To bardzo użyteczne wynalazki, które pozwalają nam uzyskać odpowiednią jakość wody z kranu z przeznaczeniem do spożycia, a także uniknąć kupowania wody butelkowanej, co z kolei zmusza nas do zwiększenia produkcji plastikowych odpadów. Jednak, czy filtry takie działają korzystnie na jakość naszej wody? Jakie parametry powinna mieć? Czym jest twardość ogólna? Jak działają takie filtry i czym jest jonit? Eksperymenty, które przybliżą nam odpowiedzi na te pytania, zaprezentuje Ania Judek, pracująca w laboratorium Akwarium Gdyńskiego.
Czy zastanawialiście się kiedyś jak rozróżnić płeć u ryb? Czy można tego dokonać oceniając wygląd ryby? Jak się rozmnażają? Okazuje się, że odpowiedź może być stosunkowo złożona. Temat przybliży nam Monika Wiśniewska z Akwarium Gdyńskiego.
Co wiesz o rekinach? To trzeci odcinek z serii o rekinach nagrany przez Monikę Wiśniewską z Akwarium Gdyńskiego, która tym razem opowie o strategiach zdobywania pokarmu i zębach rekinów. Posłuchacie o, m.in., rekinie wielorybim, żarłaczu, czy wobbegongu.
Bywa, że zapominamy że rekiny mogą mieć bardzo zróżnicowany wygląd, a większość z gatunków jest dużo mniejsza od człowieka. W tym odcinku Monika Wiśniewska z Akwarium Gdyńskiego wytłumaczy jaki rekiny przybierają wygląd w zależności od środowiska, w którym żyją.
W Akwarium Gdyńskim trwają, jak co roku, przygotowania do Tygodnia Rekina. Z tej okazji Monika Wiśniewska opowie w kilku odcinkach Niepodręcznika Oceanicznego o tych niezwykłych zwierzętach. W tym odcinku – o cechach charakterystycznych ryb chrzęstnoszkieletowych, czyli rekinów i płaszczek.
Wiele osób dalej zaskakuje informacja, że w Bałtyku spotkamy krewetki. Jest ich aż 5 gatunków! Jak je rozpoznać, jak są zbudowane, skąd się u nas wzięły? Chcecie się dowiedzieć o nich więcej? Posłuchajcie Moniki Wiśniewskiej z Akwarium Gdyńskiego.
Wiemy już, że ryby potrafią się bronić na różne sposoby. Ale czy wiedzieliście, że pokolec królewski, znany lepiej jako rybka ‘Dory’, ma również swoje sztuczki? W tym odcinku o kolcach jadowych ryb opowie Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego.
W Akwarium Gdyńskim znajduje się jeden szczególny zbiornik. Wiele osób do niego podchodzi nie dostrzegając nic prócz kamieni i piaszczystego dna. To nie znaczy jednak, że jest on pusty. Uważny widz dostrzeże wiele par oczu wystających nieco ponad poziom piasku. Jeszcze uważniejszy dostrzeże kształt płastug przyczajonych na dnie całego zbiornika. Między innymi im, płastugom, dedykowany jest ten odcinek, a dokładniej zwierzętom, których strategia obronna opiera się na kamuflażu. Opowiada Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego.
Zwierzęta wodne zaskakują nas nieraz nie tylko kształtami, ale także barwami i wzorami na ciele. W tym odcinku Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego przedstawi wam kilka gatunków, które w strategii obronnej stosują tzw. fałszywe oko? Po co? Oglądajcie 🙂
Czy zastanawialiście się kiedyś, kto zamieszkuje białe struktury, które widzicie na wszelkich przedmiotach (lub organizmach), które dłużej przebywały w wodzie? Są to drobne fascynujące skorupiaki o wielu niezwykle ciekawych cechach! Dowiecie się o nich więcej, dzięki Monice Wiśniewskiej z Akwarium Gdyńskiego!
Nieraz spotykamy się ze zaskoczeniem wobec faktu, że u wybrzeży naszego kraju żyją kraby. O trzech gatunkach krabów występujących w wodach Zatoki Gdańskiej opowie nam Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego.
Jeżeli zastanawialiście się kiedyś idąc plażą letnią porą, dlaczego widzicie tyle meduz na plaży, odpowiedź znajdziecie w tym odcinku. Opowiada Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego.
WEBINAR 12.08.2020, GODZ. 15:00 CET Morze Bałtyckie przez wielu traktowane jest jako podwodna pustynia pozbawiona życia. Wbrew pozorom strefa denna …
Kto nie kocha nieporadnych, niewielkich ryb, znanych jako koniki morskie. W tym odcinku Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego opowie o krewniakach koników morskich, których możemy spotkać… lokalnie – tu, w wodach naszej Zatoki Gdańskiej.
Czym różni się płastuga od płaszczki? Te dwie podobne do siebie nazwy często się mylą, ale określają zupełnie inne grupy ryb. Jeśli macie kłopoty z ich rozróżnieniem, ten odcinek jest dla was. Opowiada Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego.
Jako zwierzęta niezwykle medialne, rekiny w Akwarium Gdyńskim cieszą się niezwykłym zainteresowaniem. Często jest jednak tak, że nasze rozumienie biologii tych niezwykłych ryb jest błędne. W tym odcinku, Agata Skomar wyjaśnia co jest prawdą a co mitem w najbardziej powszechnej wiedzy o rekinach.
W tym roku wyjątkowo głośno o wirusach. Ale czy wszystkie są dla nas szkodliwe? Dzięki Lenie Szeligowskiej z IOPAN dowiemy się ile wirusów spotkamy w kropli wody i jaką mają rolę w oceanie.
Czy między waszymi wakacyjnymi refleksjami znalazło się pytanie, czy w Bałtyku mogą żyć rekiny? A może żyją? Opowie nam o nich Agata Skomar z Akwarium Gdyńskiego.
Zastanawialiście się kiedyś czym właściwie są muszle? Tj. jak powstały, z czego są zbudowane, kto je wytworzył…? Dominika Wojcieszek opowiada o tym, prezentując przykładowe muszle ze zbiorów Akwarium Gdyńskiego.
Póżna wiosna 2020 to był ciekawy czas! Niepewność sprawiała, że nikt nie wiedział jak planować wakacje. Czy zostać w kraju, czy planować podróżowanie? Jeśli tak, to czy po kraju, czy wybrać się na wycieczkę zagraniczną… Okazuje się, że niezależnie jaki rodzaj spędzania wakacji wybieramy, podczas urlopu również możemy działać na rzecz środowiska! Zapraszamy na mały poradnik wakacyjny, który przygotowała Michalina Pączkowska.
Czy nasze codzienne wybory konsumencie mają znaczenie dla zdrowia wszechoceanu? Michalina Pączkowska z Akwarium Gdyńskiego opowie nam więcej na temat związku między naszą garderobą i trendami w modzie a ekosystemami morskimi.
Wiemy już dlaczego plastik nie jest fantastic, ale dlaczego mikroplastik stanowi problem dla organizmów morskich i ludzi? I co my wszyscy możemy zrobić by przeciwdziałać problemowi? W tym odcinku, Michalina Pączkowska proponuje kolejne przepisy na polepszenie jakości naszego życia 🙂
Co roku do oceanu trafia 8 MILIONÓW ton plastikowych odpadów. To tak jakby CO MINUTĘ trafiała zawartość jednej śmieciarki! Dlaczego zwierzęta zjadają plastik? Jak duża jest wielka pacyficzna plama śmieci? Opowie Michalina Pączkowska z Akwarium Gdyńskiego. Poznacie też metody jak minimalizować i redukować zużycie plastiku w codziennym życiu.
Woda łączy wszystkich swoich mieszkańców na różnych etapach ich życia. W wielkim tyglu wody morskiej żyją bakterie, spory wodorostów, występują wielokomórkowe glony z rodzaju Sargassum… Organizmy zwierzęce, które spędzają całe swoje życie jako plankton nazywamy holoplanktonem. Znaczna część zooplanktonu tylko część swego życia spędza jako bierni pływacy toni wodnej. Organizmy te należą do meroplanktonu. Meroplankton obejmuje jaja i larwy wielu organizmów, które dorosłe życie spędzają jako organizmy swobodnie pływające (ryby), bądź bytujące na dnie (kraby, małże, rozgwiazdy). W toni oceanicznej robi się naprawdę ciekawie, gdy natura wydaje posiłki zwolennikom trzech diet. Zooplankton stanowią organizmy żerujące na fitoplanktonie (roślinożercy), żerujące na innych przedstawicielach zooplanktonu (mięsożercy), bądź żerujące zarówno na roślinach, jak i zwierzętach (organizmy wszystkożerne). Spośród najpospolitszych i najszerzej rozprzestrzenionych organizmów planktonowych przeważają małe skorupiaki: widłonogi (Copepoda) i eufauzje (Euphausiacea). Zwierzęta te odżywiają się głównie pokarmem roślinnych i pochłaniają dziennie ilość pożywienia odpowiadającą ponad połowie swojej masy. Najobficiej występują w Antarktyce, ale znane są z całego świata. W zasadzie całe życie w Antarktyce zależy od morza. Ryby, foki, wieloryby i ptaki są częścią wielkiej sieci pokarmowej, która opiera się na jednym przedstawicielu zooplanktonu – Euphausia superba, zwanym krylem antarktycznym. Ten kluczowy skorupiak, o długości zaledwie 6 cm, występuje w ogromnych skupiskach obejmujących ponad miliard osobników. Obszar jaki mogą zajmować „plamy” kryla może być ponad czterokrotnie większy niż powierzchnia Stanów Zjednoczonych. Nic więc dziwnego, że ogromne masy zooplanktonu przywabiają do Oceanu Lodowatego największych rezydentów Ziemi – płetwale, czyniąc z Antarktyki stołówkę wielorybów. Za morskich rozbójników uchodzą strzałki, które należą do typu szczecioszczękowców (Chaetognatha). Ci szklisto przezroczyści i taśmowato wydłużeni drapieżcy, długości około 2 cm, czatują nieruchomo w toni wodnej na zwierzęta planktonowe, po czym rzucają się na nie z szybkością strzały. Na lądzie nie ma nic, co mogłoby być biologicznym odpowiednikiem planktonu, to charakterystyczny wytwór wszelkich środowisk wodnych, a jego występowanie uwarunkowane jest wysoką gęstością adresu zamieszkania – toni oceanicznej.
Drobne organizmy roślinne toni wodnej są niepozorne, lecz mają szerokie możliwości i zastosowania, również w naszych planach podboju kosmosu… W tym odcinku zaglądamy do lodówki oceanu. Mikroglony i cyjanobakterie są organizmami samożywnymi, tzn. wytwarzają substancje odżywcze podczas procesu fotosyntezy. Bazę pokarmową w tej postaci obrazowo przedstawił brytyjski oceanolog – Alister Hardy, mówiąc w odniesieniu do fitoplanktonu, że „całe mięso to zielenina”. Co warte zapamiętania… Organizmy fitoplanktonowe są głównymi dostawcami tlenu do atmosfery ziemskiej. Badania najmniejszych i najliczniejszych zasobów mórz i oceanów przynoszą ludziom korzyści. Niektóre organizmy fitoplanktonowe znajdują zastosowanie w produkcji żywności. Dotyczy to przede wszystkim sinic o nazwie handlowej Spirulina i zielenic z rodzaju Chlorella. Ci najważniejsi gracze na rynku są wykorzystywani jako suplement diety. Możemy też odczuć ich działanie na własnej skórze, używając kosmetyków na bazie mikroalg. Organizmy fitoplanktonowe to również niezwykle cenne źródło związków o działaniu leczniczym – między innymi takich, które zwalczają choroby nowotworowe. Wśród hodowanych na przemysłową skalę mikroorganizmów na szczególna uwagę zasługują sinice. Cyjanobakterie to organizmy pionierskie, być może uda im się w przyszłości skolonizować kosmos i stać się naturalnym pokarmem dla astronautów.
Czy zastanawialiście się kiedyś stąpając po dnie morskim, co znajduje się pod Waszymi stopami? Nawet jeśli tego nie widzicie na pierwszy rzut oka, między ziarnami osadów dennych kwitnie życie. W tym odcinku przedstawiamy jego fragment pochodzący z Zatoki Gdańskiej. Porozmawiamy o faunie dennej, czyli o zoobentosie. W jej skład wchodzą rozmaite grupy organizmów, takie jak wieloszczety, skąposzczety, ślimaki, skorupiaki, mikrofauna (np. pierwotniaki). Dowiemy się jakie czynniki wpływają na jego występowanie i jakie pełni funkcje. Poznacie nieco bliżej niektórych przedstawicieli tej ważnej grupy organizmów. Niektóre z nich mogą Was bardzo zaskoczyć, zarówno wyglądem jak i zachowaniem! Naszymi bohaterami odcinka są m.in. pierścienice i pewne niezwykłe skorupiaki o zabawnej nazwie – bełkaczki. Dowiecie się także w jaki sposób naukowcy korzystają z takich zwierząt, by określić zdrowie ekosystemów morskich. Zapraszamy!
Glony morskie, które przytwierdzają się do skał, muszli bądź jakiegokolwiek innego twardego podłoża, tworzą barwny spektakl natury, który niekiedy rozrasta się do formatu łąki, a nawet całego lasu wodorostów… Ogromną rolę w życiu fitobentosu odgrywa nie tylko rodzaj zasiedlanego dna, ale i dostępność światła. Makroglony idealnie przystosowały się do życia podwodnego dzięki swojej budowie. Mają chwytniki, kauloid oraz fotosyntetyzujące fylloidy, jako nibykorzenie, nibyłodygi i nibyliście. Wraz z głębokością w morzu zmienia się zarówno ilość, jak i jakość światła. Fale odpowiadające barwie czerwonej, najkrótsze w widmie światła widzialnego, są najszybciej wygaszane na powierzchni mórz, natomiast głębiej docierają najdłuższe fale odpowiadające barwie zielononiebieskiej. Jak to wpływa na wygląd glonów? W wodach powierzchniowych pojawiają się zielenice (glony zielone), umiarkowane głębokości zajmują brunatnice (glony brązowe), a krasnorosty (glony czerwone) rozwijają się najgłębiej. Barwniki, jakie posiadają te grupy glonów wychwytują część promieniowania słonecznego dostępnego na danych głębokościach. Glony są klasyfikowane na podstawie ich głównego barwnika. Zielenice zawierają taki sam barwnik – chlorofil, jak rośliny z lądu, absorbujący zarówno długie, jak i krótkie fale światła widzialnego. Brązowy kolor brunatnic pochodzi od fukoksantyny – barwnika maskującego obecność chlorofilu. Z kolei krasnorosty zasobne są w czerwony barwnik – fikoerytrynę, która najefektywniej wychwytuje pozostałe niebieskozielone fale widma światła. W filmie wystąpiły glony: zielenice (enteromorfa puszysta i taśma), brunatnice (wielkomorszczyn Macrocystis z plaży w Chile i morszczyn pęcherzykowaty z bałtyckiej plaży) oraz krasnorost (widlik).
Nekton to organizmy swobodnie pływające w wodzie, przemieszczające się niezależnie od prądów i falowania. Większość nektonu stanowią ryby… Sezonowym gościem w strefie brzegowej Morza Bałtyckiego jest belona, która późną wiosną udaje się z otwartego morza do zacisznych zatok, aby złożyć ikrę i wydać potomstwo. Ikra o średnicy 3–3,5 mm, zaopatrzona w kilkadziesiąt włosków, przylepia się do roślin podwodnych. Narybek trzyma się w zaroślach dopóki nie osiągnie rozmiarów pozwalających rozwinąć szybkość rokującą skuteczny pościg za rybami pelagicznymi. Dorosłe belony odżywiają się małymi śledziami, szprotami, tobiaszami i skorupiakami. Belona jest jadalna, jednak od jej konsumpcji często odstrasza zielone zabarwienie szkieletu. Belona rozsiedlona jest wokół całego kontynentu europejskiego od Morza Czarnego po Białe, osiąga długość bliską 1 m, ale przy smukłości jej sylwetki odpowiada to ciężarowi około 1 kg. Znaki szczególne… Belona wyróżnia się na tle innych ryb niezwykle silnie wydłużonymi i zaostrzonymi szczękami tworzącymi rodzaj dzioba. Mimo że belona nie ma wymiaru i okresu ochronnego, to pamiętajmy o tym, że pojawia się blisko brzegu jedynie w okresie tarła, dlatego łowienie tych ryb w polskich wodach przybrzeżnych i portowych możliwe jest dopiero po opłaceniu specjalnego zezwolenia, które wydaje Inspektorat Rybołówstwa Morskiego.
W tym odcinku Niepodręcznika, Anna Judek z Akwarium Gdyńskiego opowie nam o roli azotu w wodzie. Dowiecie się więcej na temat amoniaku oraz jonów azotanowych (III) i (V). Jeśli szukacie wiedzy na temat cyklu azotowego – jest to odcinek dla was.
W tym odcinku Magdalena Domańska z Akwarium Gdyńskiego przedstawi proste urządzenie do pomiaru przezroczystości wody, mianowicie krążek Secchiego. Dowiemy się nieco o historii tego urządzenia, jego funkcji, metodzie pomiaru i jak możemy interpretować wyniki.
W kolejnym odcinku Niepodręcznika, Anna Judek z Akwarium opowie wam nieco o tym czym jest zasolenie, jak je zmierzyć, jak się ma zasolenie w Bałtyku wobec zasolenia w oceanie oraz jakie to ma znaczenie.
W kolejnym odcinku przenosimy się do laboratorium Akwarium Gdyńskiego. Tu o badaniach chemicznych parametrów wody opowie nam Ania Judek. Dowiemy się nieco o różnych metodach badania pH i azotanów w wodzie.
W tym odcinku, Dominika przejdzie się po Redłowskiej plaży, by pokazać wam jakie skarby prócz muszli i otoczaków można znaleźć w piasku. Tym razem o śmieciach, które jak wszystko, miały swoje historie, nim dotarły na skrawek tego uroczego wybrzeża.
W tym odcinku – niespodzianka. Odcinek oryginalnie nie był planowany i jest małym bonusem do naszej pracy. Ponieważ w dniu, gdy Dominika Wojcieszek była w pracy – koło Akwarium pojawiły się foki. Dlaczego w miejscach, z których ustępuje człowiek chroniący się w domu przed pandemią, pojawiają się dzikie zwierzęta i jak możemy je chronić, dowiecie się z tego nagrania.
W tym odcinku trochę informacji o nadmorskim pasie technicznym. Dominika Wojcieszek z Akwarium Gdyńskiego zabierze was na spacer po Sopockiej plaży, by pokazać wam czym jest pas techniczny, do czego służy i dlaczego mieszkańcy wybrzeża rozumieją, że nie należy go deptać i niszczyć.
